Zinsbegoocheling is een sprookjesachtig pleidooi voor de magie van het theater. Het geraffineerde spel met fictie en werkelijkheid, met toneel in toneel, legt de ziel van het theater bloot. Het is wellicht de mooiste ode aan de acteur en het theater uit de hele toneelliteratuur.

Pridamant heeft door zijn te strenge opvoeding de vlucht van zijn zoon Clindor veroorzaakt. Hij kreeg meteen spijt en heeft zijn zoon door heel Europa gezocht. Uiteindelijk komt hij in een grot waar de tovenaar Alcandre hem, in een zinsbegoocheling, fragmenten uit het leven van Clindor kan laten voorspelen door schimmen: de levenslustige verleider die zich bekeert tot ideale minnaar, de bedrogen verloofde die valt in een duel, de jaloerse rivale die de held toch het leven redt, de ontrouw die volgt in het kielzog van het huwelijk en tot slot een verrassende plotwending waardoor het de toeschouwer duizelt. Pridamant gaat een emotionele avond tegemoet…

In een tijd waarin regels als de eenheid van tijd, plaats en handeling gedicteerd werden, schreef Corneille een stuk waarin “de locaties zich beperken tot wat men in 24 uur bereizen kan” dat jaren omspant en verschillende genres en plotlijnen verenigt, inclusief een raamvertelling. Wel houdt hij zich keurig aan de voorgeschreven versvorm: de rijmende alexandrijn. Zinsbegoocheling werd een fantasierijk sprookje met extravagante figuren dat je van de ene situatie in de andere doet tuimelen. Dat alles in melodieuze, ritmische verzen.

Pierre Corneille (1606-1684) was, naast Molière en Racine, een van de drie grote Franse toneelschrijvers uit de 17e eeuw. Volgens een theorie die regelmatig opnieuw de kop opsteekt was hij niet alleen auteur van zijn eigen werk, maar ook “”ghostwriter” voor Molière. Hij werd vooral bekend om Le Cid, een stuk dat een rel veroorzaakte omdat het tegen de strenge classicistische regels voor een tragedie inging, o.a. door zijn  “happy end”. Zinsbegoocheling is een ander jeugdwerk, en nog opstandiger en bruisender dan Le Cid. De “stuk-in-een-stuk-constructie (of, als je wilt, het Droste-effect) is zijn tijd ver vooruit.

Matamore

Een Leger? Lafaard! Om die twee morsdood te slaan,
Zou, naar jouw mening, deze arm dus niet volstaan?
Het klinken van nijn naam kan verstingmuren slechten
En geeft de doorslag in de hevigste gechten;
Ik heb een krijgslust die een keizerrijk verslaat
Met slechts de helft van een gedeelte van zijn haat.
De schikgodinnnen wachten gretig op mijn teken
Om van een groot monarch de levensdraad te breken.
De bliksem is mijn zwaard, Moiren mijn legermacht
In één gebaar heb 'k duizend vijanden geslacht
Als ik een zucht slaak is hun stoutste plan verkeken
En van een leger durf jij mij dan nog te spreken?
Begroet jij ooit een tweede oorlogsgod als ik?
Nee: ik vermoord je met één dodelijke blik,
Ellendeling. Hoewel, ik denk aan mijn geliefde
En ik word week: wat was het toch, dat mij zo griefde?
Die kleine schutter, die zelfs goden commandeert,
Heeft het gevaar dat dreigde nog op tijd gekeerd.
Verdwenen zijn ze, kijk, die dodelijke blikken,
die slachten boren, slopen, branden en verstikken,
En als ik denk aan wie mijn hart in boelen sluit,
gaat er slechts liefde, gratie, schoonheid van mij uit.