Drie buitenaardse wezens, hebben zich vermomd als mensen en zijn naar aarde gekomen om een veer te zoeken voor hun volumeknop. Op planeet Alles, is er van alles maar één, dus als er iets stuk is, moeten ze naar een andere planeet om vervanging te zoeken. Ondertussen doen ze hun best zich zo menselijk mogelijk te gedragen.

Drie buitenaardse wezens, van de planeet Alles, hebben zich vermomd als mensen en zijn naar de aarde gekomen om een veer te zoeken voor hun volumeknop. Het volume van alles op planeet Alles wordt met de dag hoger, nu die ene veer van die ene knop stuk is. Op planeet Alles, is er van alles maar één, dus als er iets stuk is, moeten ze naar een andere planeet om dat wat stuk is te kunnen vervangen.
Sylpia, Jan, en Bavo komen op een kantoor terecht bij een overgeorganiseerd mens. In deze kantooromgeving blijkt Jan zeer succesvol. En dat terwijl Jan op zijn eigen planeet niet zo populair is. Hij is immers maar een propje papier daar, en niet zoals Sylpia, een prachtige paarse buis, of zoals Bavo een perfect blauw vierkant.
Bavo, Sylpia en Jan doen hun best zo menselijk mogelijk over te komen. Dat is zo gemakkelijk nog niet. Jan wordt verliefd, Sylpia leert jaloezie kennen en Bavo is gewoon zichzelf: een perfect blauw vierkant in vermomming, maar niemand neemt hem en zijn vreemde verhalen serieus.
Langzaamaan vergeten de drie waar ze vandaan komen en raken verstrikt in menselijke levens. De enige mens onder hen, heeft het er ondertussen maar net zo moeilijk mee. Zij doet ook maar wat er van haar wordt verwacht, zij probeert ook maar zo goed mogelijk ‘mens’ te zijn. Maar de man die van haar houdt, Jan, neemt daar geen genoegen mee. Hij verlangt authentieke gevoelens van haar, terwijl zij alleen maar zo graag aan zijn verwachtingen wil voldoen. Want daar is ze goed in, in voldoen. De allereerste liefdesrelatie tussen mens en buitenaards wezen loopt stuk en Alles wordt vergeten. Zo zijn er drie gemankeerde mensen bij gekomen en ondertussen horen we in de verte een vreemd geluid harder en harder klinken.

Alles ging in première op vrijdag 25 januari 2002. Regie: Daniëlle Wagenaar.
Spel: Herman van Baar, Niek van der Horst, Manon Nieuweboer en Isabella Chapel
0
Objecten slepen we achter ons aan. We dragen ze in zakken op onze rug. De objecten zijn persoonsgebonden. Daarom moeten we, wanneer we ons verplaatsen en bepaalde objecten nodig hebben op de plaats waar we naar toe gaan, deze persoonsgebonden objecten met ons meeslepen. Ook eigenschappen slepen we achter ons aan. Eigenschappen zijn, net als objecten, persoonsgebonden. Als we ons verplaatsen, kunnen we niet onze eigenschappen thuislaten en de eigenschappen gebruiken van degene waar we bij op bezoek gaan. We houden ons aan de afspraak dat eigenschappen niet zomaar van persoon verwisseld kunnen worden of zelfs maar aan elkaar uitgeleend.
Er is een vereiste aan vaardigheden waarover we wensen te beschikken. Wanneer een grote groep mensen een bepaalde vaardigheid niet bezit, heeft deze een naam. Niet snel kunnen lezen heet: Dislectie. Niet kunnen zien heet: Blind. Het huis niet verlaten heet: Straatvrees. Niet kunnen liegen heet: Eerlijk. Geen hoge gebouwen kunnen beklimmen heet: Hoogtevrees. Niet kunnen vallen heet: Lopen. Niet een lange tijd samen kunnen zijn met één en dezelfde persoon heet: Alleen. Niet elke dag alcohol kunnen drinken heet: Nuchter. Al deze woorden duiden op afwijkingen. Eén van de vereisten voor een zogenaamd waardevol leven is, om zo weinig mogelijk van deze namen te bezitten.
Niet kunnen eten heet: Anorexia. Niet kunnen heet: Onvermogen. Niet kunnen zitten heet: Staan. Niet kunnen staan heet: … Zitten? Nee. Wacht. De afwijking is dan … Staan? Of Zitten? Nee. Dat kan niet. Oh ja. Zo. Zo moet ie: Niet kunnen staan én niet kunnen zitten heet: Rusteloos. Niet kunnen twijfelen heet: Kiezen. Niet kunnen kiezen heet: ... Twijfelen? Niet kunnen twijfelen én niet kunnen kiezen heet: ...
Noot: De dingen waar geen woorden voor zijn, zijn niet erg. En dus geen afwijking. Hoe zeldzamer het is wat je niet kan, hoe groter de kans dat er geen naam voor is en dus geen afwijking. Als je bijvoorbeeld … niet kan knipogen is daar geen naam voor. Maar mocht er ooit een tijd of een volk zijn, waarin grote groepen mensen niet kunnen knipogen, dan zal dit een naam krijgen en zal het ook een afwijking zijn. Het is dus niet erg als je niet kan kiezen én niet kan twijfelen. Maar! Als je er dan tóch last van hebt, is het juist nog érger dan iets hebben dat wel een naam heeft. Het is prettiger om ergens last van te hebben dat een naam heeft, dan ergens last van te hebben dat geen naam heeft. Ondefinieerbare ziektes veroorzaken meer psychische stress dan definieerbare ziektes. Het is dus belangrijk dat we alles definiëren. Tenminste, dát waar we last van hebben. Waar we geen last van hebben, heeft geen naam nodig.
We kunnen activiteiten verdelen in activiteiten waarin we plezier hebben en activiteiten waarin we geen plezier hebben. Een succesvolle dag, is een dag gevuld met plezierige activiteiten die bovendien gevolgen zal hebben voor nog komende dagen, waarvoor weer mogelijkheden zijn geschapen voor nog meer plezierige activiteiten. Dit noemen we: Constructieve plannen.
We hebben een bewustzijn ontwikkeld - een soort radar – waarmee we constant het plezier kunnen meten. Dit bewustzijn echter, ervaren we ook als storend en bestempelen we als niet-plezierig. Dit heeft dus een naam en heet: Overbewustzijn. Het is dus belangrijk dat we zo weinig mogelijk namen bezitten. Míts we ergens last van hebben.
De meesten van ons doen aan zingeving. We schrijven het leven een zin toe. Als het leven geen zin heeft, hebben we zelf ook vaak geen zin. We prefereren het meestal om het leven een zin te geven dan zelf zin te hebben. In plezierige activiteiten hebben we vaak wél zin, ook al hebben deze activiteiten zelf geen zin. Tot onplezierige activiteiten zijn we alleen bereid als deze activiteiten zelf zin hebben. Dit noemen we opportunistisch. Opportunisme is een naam. Veel van ons willen die naam niet hebben. Dus geven we het leven een zin. Zodat het leven een naam erbij krijgt en niet wijzelf. Ook degenen onder ons die het leven geen zin toeschrijven geven het leven een naam. Zij noemen het leven: absurd. Het leven kent veel namen. Soms heet het leven: De moeite waard. Maar ook: Het leven is een pijp kaneel. Ieder zuigt eraan, en krijgt zijn deel.
Hoop. Zonder hoop, kunnen we niet leven. Als er hoop is mag er veel ellende zijn. Als er maar hoop is. Daarom hopen we veel. Er is vrijwel niemand die nooit iets hoopt. Zo hoopt iedereen wel iets.
We pogen alle aspecten van het leven onder te brengen in een fictief ordensysteem. Het ordensysteem is geslaagd wanneer de categorie Overige, zo klein mogelijk is. Bijvoorbeeld de natuur. Bepaalde gedeeltes van de wereld vallen onder ‘natuur.’ De natuur is dat wat niet door de mens is gemaakt. Een huis gebouwd door een bever is een beverburcht en is natuur. Een huis gebouwd door een mens is een huis en geen natuur.
Gevoelens zijn onaanwijsbaar en worden geprojecteerd op objecten of andere mensen. Omdat mensen ons vaak prettig voelen in de buurt van natuur, worden op de natuur veel positieve gevoelens geprojecteerd. Daarom ook willen wij graag bij de natuur horen en het liefst zelf natuurlijk zijn. Echter, voor de mens is natuurlijk gedrag een onmogelijke opgave. Want de mens behoort niet tot de natuur. Het enige wat wij kunnen doen, is ons zo menselijk mogelijk te gedragen. Veel is menselijk. Een vergissing is menselijk.
1
MENS(v) Ik heb eens een klein rubberen dopje gevonden. Dat dopje heb ik bewaard. Je hebt er niets aan.
Het is een dopje dat je nergens voor kunt gebruiken. Het is een vreemd dopje met een lusje eraan vast. Ik heb geen idee waar het voor dient. Maar als je precies zo’n dopje nodig hebt, zou je niet weten hoe er aan te komen. Dat dopje kán op een dag het essentieel ontbrekende onderdeel van iets blijken te zijn. Dat dopje is dus door zijn algemene onpraktischheid van specifiek levensbelang. Het is het soort dopje dat snel weggegooid wordt, omdat het zo onpraktisch lijkt, terwijl het tegelijkertijd het soort dopje is, dat je wanneer je het kwijt bent, niet snel weer zal vinden. Dat dopje is dus kwijt. Ergens. En degene die dat dopje heeft weet niet eens waar het voor dient. En daarbij: het is ook nog eens stuk. (Ze haalt een kapot rubberen dopje, een vreemd onderdeeltje van iets uit haar zak.) Kijk. Dit is het. Maar kijk, dat is stuk. Dit lusje is van plastic en dat is kapot. Is gewoon door. Je ziet zo: dit is iets heel specifieks. Dat hoort ergens aan vast. Dat is ergens een belangrijk onderdeel van en áls het stuk gaat vind je nooit meer een vervanging, en het ís dus stuk. Je kan het ook niet maken. Het is van plastic. Je kan het niet lassen en plakband is niet stevig genoeg. Is gewoon kapot. Als je wist waar het aan vast zat, zou je zeggen: koop maar gewoon een nieuwe. Een nieuwe van dat waar dat dopje op hoort. Want als je een plastic dopje zou moeten laten namaken is dat waarschijnlijk veel kostbaarder dan dat je een nieuw ding koopt waar dat dopje aan vast zit. Maar het is de vraag of die dingen nog gemaakt worden. Misschien worden die wel niet meer gemaakt omdat het hele slechte produkten waren, vanwege die dopjes die eraan zaten die zo snel stuk gingen. Die produkten worden dan niet meer gemaakt, terwijl zo’n produkt misschien wel de accu van iets was, de generator, het moederbord, iets waar andere produkten op waren afgestemd. En als dat ding dus stuk is, en niet meer nieuw wordt gemaakt, heb je een probleem. En dat komt dan door zo’n dopje, waarvan je denkt: dat moet ik toch ergens kunnen vinden, zo’n soort dopje. Het hoeft niet precies hetzelfde te zijn, als het maar dezelfde functie kan vervullen. En dat denk ik dus. Dat dat toch ergens te vinden moet zijn. Ik kan me er niet bij neerleggen, dat er op de hele wereld maar één zo’n soort dopje zou zijn. Dat kan ik gewoon niet geloven. Echt niet. Ik geloof dat niet. Ik kan dat niet geloven. Dat is echt niet uit eigenwijzigheid, maar ik kan me er simpelweg geen voorstelling van maken dat er op de hele wereld maar één zo’n dopje zou zijn. Ik kan me dat niet voorstellen. Er is geen reden waarom ik me daar geen voorstelling van kan maken, maar toch is het zo. Ik denk dat het ‘des mens’ is. Dat is de enige reden die ik verzinnen kan.
2
JAN (kijkt naar Bavo) De zijkant: vier keer zo dun als de voorkant. De voorkant: vertoont geen
overeenkomsten met de achterkant. De onderkant: verwijst in niets naar zijn bovenkant. De kleur: onbeschijfelijk. Egaal? Allerminst. Symmetrie? Als een handgemaakte kopie; een zelfgeboetseerde asbak. De onvolkomendheden worden geprezen met de speciaal hiervoor uitgevonden woorden als: eigen of karakteristiek. Oneffenheden worden met onnavolgbare willekeur charmant of jammer genoemd. Er is een duidelijke scheiding tussen lichaam en geest en tegelijkertijd is er een immense zoektocht gaande naar de invloed die deze twee op elkaar zouden uitoefenen. De ene geest verschilt niet van de andere, al verlangt die geest daar wel naar, net als alle andere geesten ook verlangen niet hetzelfde te verlangen. Toch zeggen ze hier: ieder mens is uniek. Geen enkele uitzondering daargelaten. Dat dit een paradox is, wordt niet als een probleem gezien maar als karakteristiek aan de soort.
BAVO Het is een ziek idee maar het is waar. Hij en ik, wij lijken op elkaar. Het is een misselijkmakende
grap, een onsmakelijke gedachte maar het is niet anders. Ik troost mij met de gedachte dat ik dit belachelijke lichaam natuurlijk niet werkelijk ben. Want ik weet heel goed wat ik ben. Ik ben een perfect blauw vierkant; symmetrisch, mooie afmetingen en helder van kleur. Maar dat is daar, niet hier. Dat begrijp ik. Ik ben de lulligste niet. Ik vraag niet het onmogelijke. Het enige dat ik heb gevraagd is of er enigzins rekening mee gehouden kon worden dat onze menselijke vermomming nog een soort afspiegeling mocht zijn van onze ware verschijning. Het enige dat ik heb gevraagd is of ik op zijn minst als perfect symmetrisch mens vermomd mocht gaan, of ik op zijn minst van één mooie egale kleur mocht zijn. En zie wat ze me hebben gegeven. Terwijl hij –
JAN Dat doet er nu niet toe.
BAVO … Wat doe je nu?
JAN … Ik weet het niet. Het ging vanzelf.
BAVO Nu doe je het weer.
JAN Wat is dit?
SYLPIA Dit, mijn beste jongens, is nou een dialoog.
BAVO Een dialoog?
SYLPIA Uitwisseling van woorden. Hij geeft jou zijn woorden en in ruil daarvoor krijgt hij andere
woorden terug.
JAN Wat ik wilde zeggen… niet iedereen houdt van blauwe vierkanten.
BAVO Wat zei jij?
JAN Ik prefereer een rechthoek.
BAVO (lachend:)‘Niet iedereen houdt van blauwe vierkanten!’
JAN Ook egaal blauw kan gaan vervelen.
BAVO Nu maak je jezelf echt belachelijk.
JAN Akkoord! Jawel! Iedereen houdt van perfecte blauwe vierkanten! Ja, ik ook! Ik zou ook het allerliefst
een perfect blauw vierkant willen zijn, DAAR! Maar we zijn nu HIER en hier interesseert niemand zich voor perfecte blauwe vierkanten!
BAVO … Wat deed jij nou, met je stem?
JAN … Ik weet het niet. Ging vanzelf.
SYLPIA En dat was nou een stemverheffing.
BAVO En waar dient dat voor, ‘een stemverheffing’?
SYLPIA Ter onderstreping van het meningsverschil.
BAVO Verschil?
SYLPIA Dat hoor je goed ja. Er bestaan hier verschillende meningen.
BAVO Niet waar.
SYLPIA Echt waar.
BAVO Niet.
JAN Wel.
BAVO Niet.
JAN Zie nou wel.
SYLPIA Helaas. Hij heeft gelijk.
BAVO Zijn dat bijwerkingen?
SYLPIA Nee, dit zijn geen bijwerkingen, dit is eerder de essentie. Zodra je je vermomd als mens ga je
denken als een mens Dat wat jullie zojuist hadden was het beroemde meningsverschil. Kijk, bij ons is een klein blauw vierkant misschien de perfecte staat van zijn, hier is dat een kwestie van smaak.
BAVO Smaak?
SYLPIA Aards concept. Hier kan Jan, die we hier Jan hebben genoemd een andere mening hebben over
blauwe vierkanten dan een ander. Denken ze. Denken ze hier. Geloven ze.
JAN Smaken verschillen.
BAVO Sinds wanneer?
SYLPIA Sinds hier. Sinds -
BAVO Wat een belachelijk concept.
SYLPIA Wat doe jij nou?
BAVO Wat?
SYLPIA Ik was aan het woord.
BAVO Ja, en?
SYLPIA Ik ben degene die nooit wordt tegengesproken.
BAVO Ja daar, maar -
SYLPIA Ja daar ja, en -
JAN We zijn nu hier.
SYLPIA En hier wens ik ook niet tegengesproken te worden.
JAN Ja maar hier -
SYLPIA Ik weet het. Ik ben nu een mens en mensen worden door andere mensen tegengesproken maar
daar heb ik dus geen zin in, en dan ben ik maar een mens dat niet tegen gesproken wenst te worden, hoe onmogelijk dat streven ook is en daarom kan dat dus prima want mensen willen constant dingen die niet kunnen dus wat dat betreft ben ik hier een geweldige vermomming van een mens.
JAN Ja, maar –
SYLPIA Als ik praat hou jij je bek dicht of ik vertel iedereen wat jij bij ons eigenlijk bent.
JAN Dat is chantage.
BAVO Ja!
SYLPIA Vierkanten hebben hier geen recht van spreken.
BAVO Ik ben hier geen vierkant!
SYLPIA Gedraag je dan ook niet als een vierkant.
JAN Inderdaad. Jij loopt hier met een air van een blauw vierkant, terwijl iedereen kan zien dat jij een
perfect voorbeeld bent van een zeer middelmatig mens met te korte benen.
BAVO Te korte benen?
SYLPIA Ja, te korte benen.
JAN Ja.
BAVO Nee… jij dan.
JAN Ja, ik?
BAVO Jij bent…. oud.
JAN Voor mijn leeftijd zie ik er goed uit. Vind jij maar eens een mens van 44 met zo’n lichaam.
SYLPIA Ben jij al 44?
JAN Nog net.
SYLPIA Zou je niet zeggen.
BAVO Volgens mij zijn de kostuums verwisseld. Dat lichaam moet mijn vermomming zijn. Van die te
korte beentjes vind ik ook veel meer iets voor jou. (Bavo niest.)
JAN Gezondheid.
BAVO Wat?
JAN Graag gedaan.
SYLPIA Graag gedaan?
JAN Beleefdheidsfrases. Uniek aan de mensensoort. Dankuwel, alstublieft, moeten we
vaker doen, niets te danken, graag gedaan, kleine moeite, leuke blouse, mag het ietsje meer zijn, prettige dag, van hetzelfde, proost, gezondheid, santé, volgende keer bij ons.